“Waar veel ondernemers nu mee bezig zijn voor kantoorpanden, daar is WTC al in 2007 mee begonnen,” vertelt de director, die al 24 jaar werkzaam is in het pand aan de Strawinskylaan in Amsterdam. “Wij hebben vijftien jaar geleden een ‘green action plan’ opgezet, waar vijftig heel simpele maatregelen in staan die tot veel energiebesparing hebben geleid.”
“Je pakt eerst het laaghangende fruit: op een makkelijke manier en zonder grote investeringen, veel effect maken. Dat hebben wij al jaren achter ons. Partijen die tot nu toe weinig of nog niets hebben gedaan bereiken nu heel simpel hun doelen. Voor ons wordt het juist steeds moeilijker duurzame oplossingen en verbeteringen te bedenken, omdat we al zoveel gedaan hebben.”
Veel effect, maar ook veel investering
Wat zowel een voordeel als een nadeel is van WTC Amsterdam, is dat een bepaalde maatregel (financieel) grote gevolgen heeft. “Verlichting in alle kantoren vervangen door ledverlichting kost bijvoorbeeld heel veel, maar levert ook heel veel op. Maar je kunt niet zeggen: ‘dat doe ik wel even’, daar is het pand te groot voor.”
Een windmolen op het dak
Wat WTCA altijd heeft gedaan, is meewerken aan pilots. Zo hebben er 2 windmolens op de hoogste toren gestaan, op 104 meter. “Ervaring opdoen met dit soort initiatieven is cruciaal. We hebben van deze pilot bijvoorbeeld geleerd dat alle draaiende onderdelen van de windmolen ook onderhouden moeten worden en intensieve controles van levensbelang zijn. Wat als een van de wieken op de snelweg terecht komt? Die windmolens waren dus niet haalbaar, maar we hebben het wél geprobeerd.”
Gasloze torens
“De meest interessante ontwikkeling ligt net achter ons: het gasloos maken van alle torens. Een heel ingewikkeld proces dat een paar jaar heeft geduurd”. In 2018 zijn Tower One en Tower Two gasloos gemaakt, omdat dat relatief simpel was; er zat alleen een gasaansluiting voor de horeca. “Zij stapten over op elektrisch koken en zo hebben we de koe meteen bij de horens gevat”, verduidelijkt Frank.
De andere torens bleken wat complexer. Een gasmotor op het dak en cv-ketels moesten bijvoorbeeld vervangen worden door andere installaties, stadsverwarmingsaansluitingen moesten worden uitgebreid en aansluitingen met meerdere functies opgevangen worden. Sinds september 2022 is het hele WTC gasloos.
“Wat het lastig maakt is dat er bij het laatste deel van het project al een aantal jaren nagedacht wordt over sloop en herontwikkeling van torens. Stel dat een toren helemaal gesloopt gaat worden, dan kan het voorkomen dat je opeens een centrale koelinstallatie kwijt bent. Daar dient elders in het complex een oplossing voor bedacht te worden. Tower Ten is bijvoorbeeld gestript, opnieuw ontwikkeld en uitgebreid in vierkante meters. Zo’n ontwikkeling gaat gepaard met verduurzaming.”
Wat ook lastig is, is dat WTC te groot is om klimaatneutraal te maken. Er liggen 200 zonnepanelen, maar die voorzien maar in een beperkt deel van de energieconsumptie. “De ultieme situatie is 0 op de meter, maar voor een complex als dit is deze doelstelling een te grote uitdaging op dit moment. Uiteraard doen we er alles aan om die kant op te bewegen.”
Masterplan
“We zijn gestart met een masterplan voor energie, voor de komende tien tot vijftien jaar. Daarbij gaan we nutsaansluitingen van verschillende torens met elkaar combineren en beginnen aan een uitbreiding en het koppelen van installaties zodat we daar meer rendement uit halen.
WTC is op dit moment ook nadrukkelijk bezig met datacollectie via slimme systemen, om zo installaties te analyseren en optimaliseren. “Je kunt namelijk nog zo’n duurzaam gebouw hebben, als (duurzame)installaties niet draaien of niet op de juist manier werken is het energieverbruik alsnog torenhoog.”
Het kan nog wel beter
Of er nog een verbeterslag te maken is? “Zeker”, vindt Frank. “Stadsverwarming is niet de meest duurzame manier van verwarmen. Het moet duurzamer kunnen.” WTC heeft al twee warmte-koudeopslag systemen en een derde in voorbereiding.” Wat volgens hem enorm helpt in de slag naar verduurzaming, is dat er heel veel aandacht voor is. “Huurders hebben duurzaamheidsambities en willen deze ook bereiken. Onder druk wordt alles vloeibaar: we krijgen nu dingen snel geregeld.”